Οι ΗΠΑ και η Τουρκία έχουν μία σχέση αγάπης και μίσους που δεν θα τελειώσει ποτέ…

Του Δημήτρη Γ. Απόκη 

Η εβδομάδα που έρχεται είναι πάρα πολύ κρίσιμη, για το μέλλον των σχέσεων, μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Τουρκίας. Το απολυταρχικό καθεστώς του Ταγίπ Ερντογάν, στη γειτονική χώρα, έχει οδηγήσει πραγματικά στα άκρα την πολύ στενή για δεκαετίες σχέση μεταξύ των δυο χωρών, λόγω της υβριστικής σε κάποιες περιπτώσεις, ρητορικής του, έναντι της Ουάσιγκτον, της στρατηγικής που εφαρμόζει στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και το παιχνιδιού που ανοικτά παίζει πλέον με τη Ρωσία.


Μέσα στην εβδομάδα που ξεκινά σήμερα, ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών Ρέξ Τίλλερσον, θα βρεθεί στην Άγκυρα, για επαφές υψηλού επιπέδου, και ο Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Στρατηγός, Τζέημς Μάτις, θα συναντηθεί στις Βρυξέλλες, με τον Τούρκο ομόλογό του. Ήδη ήταν στην τουρκική πρωτεύουσα, χθες και προχθές, και ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Προέδρου Τράμπ, Στρατηγός ΜακΜάστερ.

Αυτό είναι το σκηνικό. Μια διπλωματική εκστρατεία των ΗΠΑ στην Τουρκία του Ερντογάν, που καλύπτει όλο το φάσμα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας σε πολύ υψηλό επίπεδο. Στέητ Ντιπάρτμεντ, Πεντάγωνο, και Λευκός Οίκος. Μόνο ο ίδιος ο Αμερικανός Πρόεδρος λείπει. Τα ερωτήματα λοιπόν είναι δύο:

• Πρώτον, το γιατί. Και,
• Δεύτερον, το αποτέλεσμα.

Οι απαντήσεις σε αυτά τα δυο ερωτήματα συνδέονται άρρηκτα.

Εδώ και μήνες έχουν γραφτεί χιλιάδες γραμμές, εκατοντάδες αναλύσεις, και έχουν ακουστεί άπειρα σχόλια, για τη σχέση της Ουάσιγκτον και της Άγκυρας, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία, θα μπορούσε να τα εντάξει κανείς στον αστερισμό της θρυλικής ταινίας γουέστερν, High Noon, η μεγάλη μονομαχία, που στο τέλος της ένας εκ των δυο μονομάχων πέφτει νεκρός. Είναι όμως έτσι στην περίπτωση της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες;

Ας δούμε τα γεγονότα και όχι την εικόνα.

Ο Ερντογάν εδώ και μήνες περνά γενναίες δεκατέσσερεις, όπου σταθεί και όπου βρεθεί, την Αμερική και την εξωτερική της πολιτική. Πήγε στην Ουάσιγκτον, όπου τα έκανε γυαλιά καρφιά με τους μπράβους του. Έγινε δεκτός από τον Αμερικανό Πρόεδρο, στο Λευκό Οίκο, και στο δια ταύτα δεν υπήρξε καμία ουσιαστική επίπτωση η τιμωρία. Μια φασαρία ολίγων ημερών και μετά σιγή ασυρμάτου.

Οι πιο στενοί σύμμαχοι της Ουάσιγκτον, στη Συρία, με καθοριστικό ρόλο στη επιτυχία εναντίον του Ισλαμικού Κράτους, οι Κούρδοι του YPG, σφάζονται εδώ και εβδομάδες από τις ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας με την αποκαλούμενη επιχείρηση εισβολής, «Κλάδος Ελιάς», εάν υπάρχει Θεός. Και ποιες οι επιπτώσεις – κινήσεις της Ουάσιγκτον; Επικλήσεις για αυτοσυγκράτηση και άλλα λόγια να αγαπιόμαστε.

Και μιας και βρισκόμαστε στο θέμα των Κούρδων, το έχουν ξεχάσει πολλοί, αλλά την ίδια τύχη είχαν και οι Κούρδοι στο Βόρειο Ιράκ, με το δημοψήφισμα, για το οποίο η Αμερική τους κρέμασε στα μανταλάκια, αλλά και με το σφυροκόπημα που σε τακτά χρονικά διαστήματα, δέχονται από την τουρκική αεροπορία.

Και να περάσουμε στο μεγάλο εχθρό της Ουάσιγκτον στην ευρύτερη περιοχή, το Ιράν.  Ο Τούρκος Πρόεδρος είναι όχι μόνο προνομιακός συνομιλητής της Τεχεράνης, αλλά στηρίζει και τα σχέδια της, τα οποία βρίσκονται σε απευθείας αντιπαράθεση με το στρατηγικό σχεδιασμό των ΗΠΑ για την περιοχή.

Η επιθετική στάση της Τουρκίας και η υπονόμευση του πλέον στενού συμμάχου των ΗΠΑ στην περιοχή, του Ισραήλ, περνάει και αυτή στο ντούκου που λένε στη διάλεκτο του πεζοδρομίου.

• Για τη Ρωσία, τι να πούμε; Τη διαδρομή Άγκυρα-Μόσχα, ο Ερντογάν κοντεύει να το κάνει …Ομόνοια-Πατήσια. Και εάν δεν μιλήσει με το Βλαδίμηρο, τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα στο τηλέφωνο, θα πέσει σε κατάθλιψη. Και επειδή έχω το κακό συνήθειο να μην ξεχνάω, θυμάμαι ακόμα, παρά το γεγονός ότι έχουν παρέλθει αρκετά χρόνια, την ψυχρολουσία που είχα υποστεί ως ανταποκριτής στην αίθουσα ενημέρωσης τύπου, του Στέητ Ντιπάρτμεντ, από τον τότε εκπρόσωπο, Νίκολας Μπέρνς, για την αγορά του αντιαεροπορικού συστήματος S-300, από τη Λευκωσία. Μιλάμε για ξύλο. Σήμερα, με την Τουρκία του Σουλτάνου Ερντογάν και τους S-400, δεν βλέπω την ίδια κατακραυγή από το Φόγγυ Μπότομ.

Οι τσαμπουκάδες στο Αιγαίο και την Κυπριακή ΑΟΖ, στην εποχή που όπως διατείνονται όπου σταθούν και όπου βρεθούν, Αμερικανοί αξιωματούχοι, οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Ελλάδα, είναι οι καλύτερες από ποτέ, περνάνε στο ντούκου. Βέβαια, για να είμαι δίκαιος, εδώ υπάρχει και κάτι συμπληρωματικό. Βλέπε Κουφοντίνα, και ψήφο Ελλάδας και Κύπρου, στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, για αναγνώριση της Ιερουσαλήμ, ως πρωτεύουσας του Ισραήλ. Αλλά και σε αυτό, η Τουρκία πρωτοστάτης του ψηφίσματος καταδίκης της Ουάσιγκτον, για να μην ξεχνιόμαστε.

Αυτά λοιπόν για να έχουμε την εικόνα. Και τώρα για να έρθουμε στο δια ταύτα της εβδομάδας που μπαίνει και σε αυτούς που προβλέπουν Αρμαγεδδών. Θα γίνω δυσάρεστος, αλλά άνθρακας ο θησαυρός.

Ότι και να ειπωθεί για το παρασκήνιο των σημαντικών συζητήσεων στην Άγκυρα και τις Βρυξέλλες, ότι και να γίνει πίσω από κλειστές πόρτες, η πραγματικότητα δεν αλλάζει. Τίλλερσον, ΜακΜάστερ, και Μάτις, είναι σε μια αποστολή αυτού που στην Αμερική, αποκαλείται “Charm Offensive”, επιχείρηση φλερτ και κατευνασμού της Τουρκίας, για να το πούμε με απλά λόγια.

Προς όλους λοιπόν που κάνουν την επιθυμία τους γεγονός, μια πικρή αλήθεια. Η Τουρκία είναι μια τεράστια χώρα, με ένα από τα πλέον στρατηγικά οικόπεδα στον πλανήτη. Έναν τεράστιο πληθυσμό, και μάλιστα στην πλειοψηφία του πολύ νέο στην ηλικία. Με μια τεράστια οικονομία, που παρά τα σοβαρά προβλήματά της, ακριβώς επειδή είναι τεράστια, και δεν έκανε το ατόπημα, παρά το τι λέει, να μπει στην τραγωδία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρώ, μπορεί να σταθεί στα πόδια της. Με μια αμυντική βιομηχανία που αναπτύσσεται ραγδαία και με αξιοσημείωτη τεχνολογική πρόοδο.

Ας αφήσουν λοιπόν κατά μέρος κάποιοι τις βαρύγδουπες δηλώσεις, περί τραγωδίας της Τουρκίας, στη Συρία, περί επερχόμενης κατάρρευσης στο εσωτερικό, και όλα αυτά που όλοι μας ευχόμαστε, αλλά κινούνται στη σφαίρα της ουτοπίας. Για την Τουρκία τέτοιου είδους απώλειες σε επίπεδο ανθρώπινων απωλειών, αλλά και άψυχου υλικού είναι peanuts (φιστίκια) που λένε οι Αμερικάνοι. Δυστυχώς ο παίκτης Τουρκία είναι πολύ μεγάλος, και παίζει στο κεντρικό τραπέζι της παγκόσμιας σκακιέρας, που διαμορφώνει τη νέα πραγματικότητα στο χώρο της διεθνούς ασφάλειας.

Αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά τα υψηλά στελέχη της ομάδας εθνικής ασφάλειας της κυβέρνησης των ΗΠΑ, που θα συναντήσουν τη τουρκική ηγεσία μέσα στην εβδομάδα. Και κάτι ακόμη πιο σημαντικό. Και οι τρείς, Τίλλερσον, ΜακΜάστερ, Μάτις, προέρχονται από μια γενιά του κατεστημένου των ΗΠΑ στο χώρο των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, και των επιχειρήσεων, που έχει γαλουχηθεί στην υπέρτατη σημασία της Τουρκίας. Αυτό είναι στο DNA τους, και δύσκολα αλλάζει.

Αυτές, δυστυχώς, είναι οι απαντήσεις στο γιατί και στο ποιο το αποτέλεσμα, στο σήριαλ ΗΠΑ-Τουρκία.

Όσο για εμάς εδώ στην Ελλάδα, την ίδια στιγμή που η Τουρκία παίζει στο Champions League, κάποιοι επιμελώς φροντίζουν να διχάζουν τη χώρα, να παζαρεύουν το εθνικό συμφέρον, και μάλιστα σε μια στιγμή που οι κίνδυνοι για την εθνική ασφάλεια είναι παραπάνω από υπαρκτοί και διογκούμενοι.

Μακάρι να διαψευστούν όλα αυτά που υποστηρίζω, και το απολυταρχικό καθεστώς του Σουλτάνου στην Τουρκία, να προκαλέσει τη σύγκρουση με την Ουάσιγκτον, αλλά δυστυχώς τα γεγονότα και η ιστορία δείχνουν μια διαφορετική πραγματικότητα. Και πέρα από το Ισραήλ, που έχει τα δικά του προβλήματα, δεν έχουν άλλη επιλογή στην ευρύτερη περιοχή. Η Ελλάδα, όπως είναι σήμερα, σίγουρα, παρά τις φανφάρες, δυστυχώς, δεν αποτελεί αξιόπιστη εναλλακτική.

Οπότε προς μεγάλη απογοήτευση αυτών που  διαβλέπουν και επιθυμούν τη μονομαχία μέχρι θανάτου, όπως λέει και ο σοφός λαός, «κρατάει χρόνια αυτή η κολόνια».

* Ο Δημήτρης Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University και Μέλος του The International Institute of Strategic Studies.MIgnatiou


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση