Με τουρκική «πυρίτιδα» δυναμιτίζονται οι συζητήσεις

Και το φυσικό αέριο στη σκακιέρα για το Κυπριακό

Γράφει ο Νίκος Μελέτης

Σε προεξοφλημένο αδιέξοδο οδηγεί τις συνομιλίες για το Κυπριακό η τουρκική πλευρά, με την προσδοκία ότι το φθινόπωρο ο νέος, όπως όλα δείχνουν, Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα βγάλει, όπως το 2004, «λαγούς από το καπέλο», στριμώχνοντας στη γωνία την ελληνοκυπριακή πλευρά.

Αυτό σημαίνει ότι, αν δεν κατορθώσει να επιβάλει την τύπου Σχεδίου Ανάν λύση του Κυπριακού, τουλάχιστον θα επιδιώξει να «βραχυκυκλώσει» το πρόγραμμα εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ.

Η προσπάθεια της τουρκικής πλευράς να εκθέσει στο πεδίο της διαπραγμάτευσης τον Νίκο Αναστασιάδη δεν μπορεί παρά να οδηγήσει στα αντίθετα αποτελέσματα, καθώς ο Κύπριος Πρόεδρος ακόμη κι αν το επιθυμούσε, δεν μπορεί να αποδεχθεί το πλαίσιο που επιχειρεί να θέσει στη διαπραγμάτευση ο Ντερβίς Έρογλου.

Όπως αποκάλυψαν τα Κυπριακά ΜΜΕ, η τουρκοκυπριακή πλευρά θέλει το ερώτημα του δημοψηφίσματος να περιγράφει εξαρχής και τις συνέπειες του ενδεχόμενου «όχι», ώστε αυτό να λειτουργήσει εκβιαστικά αλλά και να νομιμοποιήσει την αναβάθμιση του ψευδοκράτους σε περίπτωση απόρριψης της συμφωνίας.

Η τουρκοκυπριακή πλευρά απαιτεί να υπάρξει… παρθενογένεση του νέου κράτους από τις δύο ισότιμες συνοδευτικές οντότητες, με «στιγμιαία» κατάργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ απαράδεκτη είναι και η απαίτηση για μετατροπή σε πρωτογενές δίκαιο μόνιμων παρεκκλίσεων από το ευρωπαϊκό κεκτημένο, με την πρόβλεψη, μάλιστα, ότι θα είναι απρόσβλητη η συμφωνία.

Η τουρκική πλευρά επιμένει στην εκ περιτροπής προεδρία, χωρίς την στάθμιση ψήφου με την οποία την είχε συνδέσει ο Δημήτρης Χριστόφιας, ενώ απολύτως απαράδεκτες είναι και οι προτάσεις της αναφορικά με το περιουσιακό.

Οι τουρκοκύπριοι ζητούν να εξαιρεθούν από τις ρυθμίσεις της επιστροφής οι περιουσίες που έχουν ήδη παραδοθεί σε «δυσπραγούντες» πολίτες του ψευδοκράτους, πρόταση η οποία οδηγεί, βέβαια, σε νομιμοποίηση των εποίκων και του σφετερισμού των περιουσιών των Ελληνοκυπρίων και μετά την όποια λύση. Ακόμη και τις περιπτώσεις στις οποίες προβλέπεται να επιστραφούν περιουσίες, οι τουρκοκύπριοι τις περιορίζουν στην πρώτη κατοικία και στην μικρή επιχείρηση -εκτάσεις μεγάλες επιχειρήσεις, όπως ξενοδοχεία κ.λ.π. εξαιρούνται της ρύθμισης-, θα προτείνεται δε είτε ανταλλαγή με άλλη περιουσία είτε αποζημίωση. Το πλέον προκλητικό όμως είναι ότι η τουρκική πλευρά προτείνει οι αποζημιώσεις να καταβάλλονται από το συνιστών κρατίδιο του οποίου το άτομο θα έχει την εσωτερική ιθαγένεια, με άλλα λόγια, οι Ελληνοκύπριοι θα κληθούν να πληρώσουν για δεύτερη φορά το κόστος της εισβολής!

Οι Βρετανοί προσγειώνουν τις προσδοκίες

Στο βαρύ αυτό κλίμα ο ρόλος του φυσικού αερίου είναι κρίσιμος, αλλά δεν είναι μόνο η Κυπριακή Δημοκρατία που επιχαίρει να εκμεταλλεύεται αυτό το σημαντικό διπλωματικό και οικονομικό χαρτί. Η Τουρκία, από την μεριά της, προσπαθεί να μην δείξει ότι «φλέγεται» για το κυπριακό φυσικό αέριο, αλλά την ίδια στιγμή είναι προφανές ότι κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει τις οικονομικές και γεωπολιτικές ανατροπές που επιφέρει η ανακάλυψη φυσικού αερίου στην περιοχή.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, το παιχνίδι που έχουν αρχίσει να παίζουν οι Βρετανοί, αναπολώντας τον παραδοσιακό ρόλο του… διαίρει και βασίλευε της πάλαι ποτέ Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Ο Ρίτσαρντ Μουρ, βρετανός πρεσβευτής στην Άγκυρα, επισκέφθηκε τον Ιούνιο την Λευκωσία, συνοδευόμενος από τον ύπατο αρμοστή της Βρετανίας στο νησί, Μάθιου Κιντ, και στις επαφές που είχε μετέφερε ένα μήνυμα το οποίο προσπάθησαν να «αποκρυπτογραφήσουν» στο Προεδρικό Μέγαρο.

Ο κ. Μουρ εξέφρασε την εκτίμηση ότι οι ποσότητες φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου που θα είναι σε θέση να εξάγουν οι χώρες παραγωγής, όπως το Ισραήλ και η Κύπρος, δεν αποτελεί «ικανό αντάλλαγμα» για να υποχρεώσουν τον Ταγίπ Ερντογάν σε παραχωρήσεις στο Κυπριακό. Αντιθέτως, στην ανάλυσή του ο Βρετανός διπλωμάτης δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο η όποια κίνηση να γίνει από τον Ερντογάν στο Κυπριακό να έχει ως αποκλειστικό κίνητρο το να εμφανίσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως και συνολικά στη Δύση, μία χαμηλού κόστους πολιτική πρωτοβουλία, η οποία θα εγκαινιάσει μία εποικοδομητική σχέση του, ως Προέδρου πλέον της Τουρκικής Δημοκρατίας, με την Ε.Ε.

Σημειωτέον ότι δεν ήταν το πρώτο μήνυμα που έφτανε στην Λευκωσία με το συγκεκριμένο περιεχόμενο. Ο Μάικλ Λι, έμπειρος Βρετανός τεχνοκράτης των Βρυξελλών, που επί χρόνια καθόριζε την πολιτική της Ε.Ε. στο θέμα της Διεύρυνσης ως γενικός διευθυντής της αρμόδιας διεύθυνσης, τώρα συνεχίζει την καριέρα του ως κορυφαίος σύμβουλος – αναλυτής του German Marshall Fund. Σε συνέντευξή του στην έγκυρη ιστοσελίδα al-Monitor ο κ. Λι εκφράζει την εκτίμηση ότι είναι πολύ πρόωρο να αποτιμηθεί η σημασία που θα έχει το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου για την Τουρκία, με δεδομένη την αστάθεια της οικονομίας της, την αμφισβήτηση των προβλέψεων για υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης –θα απαιτούσαν όλο και περισσότερους ενεργειακούς πόρους- αλλά και τα μεγέθη των κοιτασμάτων, που δεν είναι ικανά να αποτελέσουν εναλλακτική πηγή ενέργειας για την απεξάρτηση της Τουρκίας από την Ρωσία. Συγχρόνως, εκφράζεται η εκτίμηση ότι η τιμή του φυσικού αερίου θα είναι ιδιαίτερα υψηλή σε σχέση με εκείνου που φτάνει από την Ρωσία ή την Κασπία, κατά συνέπεια περιορίζεται η οικονομική διάσταση του τουρκικού ενδιαφέροντος για το κυπριακό φυσικό αέριο.

Βεβαίως, ο Μάικλ Λι επισημαίνει ότι στον υπολογισμό αυτό πολλά θα αλλάξουν, εάν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας για ανεύρεση νέων μεγάλων κοιτασμάτων που θα καταστήσουν βιώσιμη τη μονάδα LNG στον Βασιλικό. Για να είναι στοιχειωδώς βιώσιμη η συγκεκριμένη μονάδα απαιτεί τουλάχιστον δύο γραμμές παραγωγής και είναι ενδιαφέρον το μέγεθος της επένδυσης: Η κατασκευή μίας τέτοιας γραμμη΄ς LNG στοιχίζει περίπου 6 δις δολάρια, οι δύο γραμμές 9 δις δολάρια, ενώ οι τρεις γραμμές 12 δις δολάρια…

Ο έμπειρος Βρετανός διπλωμάτης και τεχνοκράτης εκτιμά ότι η Τουρκία, διαθέτοντας πλήθος εναλλακτικών λύσεων για την κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών, δεν θα αλλάξει την πολιτική της στο Κυπριακό ελέω φυσικού αερίου. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα όμως είναι η αντίληψη του Μάικλ Λι για το πώς θα επηρεαστεί η επίλυση των πολιτικών προβλημάτων στην περιοχή από το φυσικό αέριο:

«Εάν υπάρξει πολιτική λύση είτε στο Κυπριακό είτε στις σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ, η ενεργειακή συνεργασία θα ενδυναμώσει τη λύση αυτή. Είναι σαφές ότι οι αγωγοί θα δημιουργήσουν ένα πλαίσιο κοινών συμφερόντων, αλλά δεν αποτελούν το κίνητρο που θα πιέσει τις χώρες να λύσουν τα μεταξύ τους προβλήματα και να υπάρξει τελικά ειρήνη»,

είναι το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει ο κ. Λι.

Χωρίς όπλα ο «μικρός, ενοχλητικός αντίπαλος»

Η τουρκική πλευρά προσπαθεί να στείλει το μήνυμα ότι οι Ελληνοκύπριοι είναι που θα βρεθούν υπό πίεση προκειμένου να επιτευχθεί λύση στο Κυπριακό, καθώς θα έχουν ανάγκη την τουρκική αγορά για να διαθέσουν το φυσικό τους αέριο. Το ερώτημα, βεβαίως, που γεννάται είναι εάν στο Κυπριακό οι Βρετανοί, οι οποίοι δεν φημίζονται για την… ανιδιοτέλειά τους, επιδιώκουν με τις παρεμβάσεις αυτές να αποτρέψουν την Κυπριακή Δημοκρατία και τον Νίκο Αναστασιάδη από τη χρήση του φυσικού αερίου ως μέσου άσκησης πίεσης προς την Άγκυρα ή αν πράγματι η Άγκυρα δεν ενδιαφέρεται για το αέριο.

Ακόμη όμως και στην περίπτωση αυτή οι ποσότητες μπορεί να μην είναι αρκετές, για να καλύψουν το σύνολο των αναγκών της Τουρκίας ή πιθανόν να την μετατρέψουν σε ακόμη πιο σημαντικό κόμβο μεταφοράς ενέργειας, παραμένει, ωστόσο, ένα σημαντικό στοιχείο που παραβλέπει η ανάλυση των Βρετανών: Η Τουρκία και ο Ταγίπ Ερντογάν, εφόσον δεν θα έχουν οι ίδιοι το κλειδί της ενεργειακής «δεξαμενής» της Ανατολικής Μεσογείου, εννοούν να αποτρέψουν ή, τουλάχιστον, να καθυστερήσουν το να αποκτήσει το συγκεκριμένο όπλο ο «μικρός, ενοχλητικός αντίπαλός» τους, όπως αντιλαμβάνονται την Κυπριακή Δημοκρατία.

Πηγή περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχος 247

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση