Χρήση όπλου: Έρμαια του κακού νόμου και της ευθυνοφοβίας

Αφορμής δοθείσης εκ των σημερινών γεγονότων που έλαβαν χώρα στη Δάφνη, το αθηναϊκό προάστειο, με τον ειδικό φρουρό να πυροβολεί στον αέρα αποφασίσαμε να θίξουμε το ζήτημα του πότε ένας αστυνομικός μπορεί να κάνει χρήση του οπλισμού που διαθέτει. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. 

Γράφει ο Γιάννης Νικήτας

Πανικός επικράτησε λίγο μετά τις 19:00 στην πλατεία Καλογήρων στη Δάφνη κατά τη διάρκεια της πορείας στη μνήμη Παύλου Φύσσα, όταν, σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, ένας αστυνομικός, ο οποίος ήταν εκτός υπηρεσίας, έβγαλε όπλο και πυροβόλησε στον αέρα.

Αυτόπτες μάρτυρες αναφέρουν ότι ο άνδρας ήταν αστυνομικός της ομάδας ΔΙΑΣ, ο οποίος σταμάτησε με δίκυκλο μπροστά από τους συγκεντρωμένους, πυροβόλησε τρεις φορές στον αέρα και στη συνέχεια κρύφτηκε σε μια καφετέρια. Όπως φαίνεται από τα πλάνα στα οποία κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο ο αστυνομικός δέχθηκε επίθεση από δεκάδες άτομα που εκτόξευαν εναντίων του ότι έβρισκαν με σκοπό να τον λυντσάρουν, επειδή θεώρησαν την παρουσία του «ύποπτη».

Ο αστυνομικός με ψυχραιμία αρχικά έβγαλε το όπλο του και όταν αυτό δεν λειτούργησε αποτρεπτικά τότε αναγκάστηκε να πυροβολήσει δύο φορές στον αέρα. Ακόμα όμως και τότε οι παριστάμενοι συνέχισαν να κινούνται εναντίον του. Ο αστυνομικός βρήκε καταφύγιο σε παρακείμενη καφετέρια και ακολούθως απεγκλωβίστηκε από τις δυνάμεις της ΥΑΤ. Αξίζει να σημειωθεί πως όπως φαίνεται από πλάνα που έχουν κυκλοφορήσει, μάλλον θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο πως οι συγκεντρωμένοι δεν θα επιφύλασσαν και την πιο… δημοκρατική υποδοχή στον αστυνομικό και όταν σε μια υπόθεση εμπλέκεται όχλος, τότε το αποτέλεσμα μπορεί να κατέληγε πάλι σε απώλεια ανθρώπινης ζωής.

Λίγη ώρα πριν ξεκινήσει η πορεία με τη συμμετοχή του ΣΥΡΙΖΑ, του ΑΝΤΑΡΣΥΑ και του Εργατικού Επαναστατικού Κόμματος, σημειώθηκαν μικρής έκτασης επεισόδια έξω από τον σταθμό του Μετρό μεταξύ αστυνομικών και διαδηλωτών. Οι διαδηλωτές πέταξαν διάφορα αντικείμενα προς τις δυνάμεις των ΜΑΤ που απάντησαν με περιορισμένη ρίψη χημικών και βομβίδων κρότου-λάμψης.

Στο σημείο λοιπόν αυτό αναρωτιόμαστε, έκανε καλά ο αστυνομικός που πυροβόλησε; 

>Ο αστυνομικός δικαιούται να κάνει χρήση του όπλου του μόνο στο πλαίσιο της άσκησης των καθηκόντων του (άρθρο 3 παρ.2 Ν.3169/2003) και αποκλειστικώς λόγω της ιδιομορφίας της αποστολής του. Απαγορεύεται να κάνει χρήση του όπλου του όταν δεν εκπληρώνει τα καθήκοντά του. Πρέπει δηλαδή να εκτελεί διατεταγμένη υπηρεσία. Το άρθρο 9 παρ.2 του Ν.2800/2000 όμως ορίζει ότι:

«Όλες οι Υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας και το προσωπικό της τελούν σε διαρκή ετοιμότητα για την πρόληψη και καταστολή του εγκλήματος, την προστασία του δημοκρατικού πολιτεύματος και της έννομης τάξης και την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών. Σε διαρκή ετοιμότητα τελούν και οι συνοριακοί φύλακες και ειδικοί φρουροί για την άσκηση των ειδικών καθηκόντων τους. Το αστυνομικό προσωπικό, οι συνοριακοί φύλακες και οι ειδικοί φρουροί, θεωρούνται ότι βρίσκονται σε διατεταγμένη υπηρεσία σε κάθε περίπτωση που καθίσταται αναγκαία η παρέμβασή τους».

>Ο αστυνομικός πρέπει να πάρει ακαριαία την απόφαση, καθώς στη διάθεσή του έχει ελάχιστα δευτερόλεπτα και υπό την αμηχανία της στιγμής ή τη δυσκολία να κρίνει σωστά την κατάσταση, θα πρέπει να αποφασίσει αν θα πρέπει να χρησιμοποιήσει το όπλο του και πώς θα το χρησιμοποιήσει, αν τηρούνται όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις για να κάνει χρήση του όπλου σε μία δεδομένη στιγμή, κάτω από αντίξοες συνθήκες, απόφαση η οποία θα πρέπει να είναι κατά τα πάντα νόμιμη.

Μια απόφαση περί της οποίας για να αποφανθεί ένα μικτό ορκωτό ποινικό δικαστήριο χρειάζεται ακόμα και ακροαματική διαδικασία μίας εβδομάδας, με τακτικούς δικαστές, με ενόρκους για να καταλήξει εάν ήταν νόμιμο ή παράνομο αυτό που τελικώς έκανε ο αστυνομικός. Θα πρέπει λοιπόν να ληφθεί υπόψη, ότι ζητούμε από τον αστυνομικό αυτή την απόφαση να την πάρει κάτω από τραγικές συνθήκες σε κλάσματα δευτερολέπτου. Ο δε αστυνομικός ενίοτε πρόκειται για νεαρότατο άτομο, με την εμπειρία του να αποτελεί κλάσμα αυτής των δικαστών που θα χρειαστούν να αποφανθούν για την απόφαση.

>Ο αστυνομικός σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ.2β Ν.3169/2003 θα πρέπει δηλώσει πρώτα την ιδιότητά του και εν συνεχεία, θα παράσχει επαρκή χρόνο ανταπόκρισης. Θα πρέπει να ξέρει, ποιος είναι ο επαρκής χρόνος ανταπόκρισης, να περιμένει τον κακοποιό να ανταποκριθεί και στη συνέχεια να δούμε τι θα κάνει.

>Ο αστυνομικός απαγορεύεται να προτάσσει το όπλο του σε ύποπτο. Αυτό επιτρέπεται μόνο κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας του και εφόσον συντρέχει κίνδυνος ένοπλης επίθεσης σε βάρος αυτού ή τρίτου. Ο αστυνομικός δε μπορεί να γνωρίζει με σαφήνεια πότε μπορεί να κάνει χρήση όπλου. Οι διατυπώσεις του νόμου (άρθρο 3 του Ν. 3169/2003), που υποχρεώνουν τον αστυνομικό να ελέγχει τη δυνατότητα χρήσης ηπιότερων μέσων, να προειδοποιεί για τη χρήση όπλου παρέχοντας μάλιστα επαρκή χρόνο ανταπόκρισης στον ύποπτο κ.α. καθιστούν τους αστυνομικούς εύκολο στόχο τρομοκρατών και εγκληματιών του ποινικού δικαίου, οι οποίοι πάντα γνωρίζουν ότι δύνανται να πυροβολούν αστυνομικούς εκ του ασφαλούς, αφού διαθέτουν το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού.

>Πυροβολισμός ακινητοποίησης ή εξουδετέρωσης απαγορεύεται εναντίον ανηλίκου, δηλαδή ατόμου κάτω των δεκαοκτώ ετών κατά τον νόμο, όταν στην πράξη, σε πάρα πολλές περιπτώσεις είναι αδύνατη η αξιολόγηση της ηλικίας του δράστη ιδιαίτερα κάτω από δύσκολες στην πράξη συνθήκες. Οι πολύπλοκες και σε πολλά σημεία αντιφατικές διατάξεις του Ν.3169/2003 στην ουσία είναι επιχειρησιακά ανεφάρμοστες. Πρέπει ο αστυνομικός, παραδείγματος χάρη τη νύχτα ή κάτω από σύγχυση, να διακρίνει αν ένας άνθρωπος δεκαεπτά ετών και έντεκα μηνών είναι ενήλικας ή δεν είναι ενήλικας (άρθρο 3 παρ.7γ ). Θα κριθεί με τις διατάξεις περί πραγματικής πλάνης;

>Πώς είναι δυνατόν ο αστυνομικός ο οποίος πρόκειται να χρησιμοποιήσει το όπλο του για εκφοβιστικό πυροβολισμό σε κατοικημένη περιοχή να προβλέψει την πιθανή πορεία της βολίδας μετά τον εξοστρακισμό σε παρακείμενα κτίρια; (άρθρο 3 παρ.7α )

>Οι διατάξεις του Ν.3169/2003 προβλέπουν ότι είναι Αντισυνταγματική ή προδήλως παράνομη διαταγή ανωτέρου για χρήση πυροβόλου όπλου και δεν αίρει τον άδικο χαρακτήρα της πράξης του αστυνομικού (άρθρο 3 παρ.9). Έτσι, υπάρχει ο κίνδυνος είτε να εκτελούν πλημμελώς τα καθήκοντά τους, φοβούμενοι ενδεχόμενη τιμωρία είτε σε λίγα χρόνια να γεμίσουν τα δικαστήρια με αστυνομικούς κατηγορούμενους.

(Ας αναλογιστούμε εδώ και το πόσο βοήθησε το περιγραφόμενο νομικό πλαίσιο στην αντιμετώπιση του επεισοδίου που κατέληξε στον θάνατο του Παύλου Φύσσα, σύμφωνα με τη μητέρα του θανόντος, αστυνομικοί ακούστηκαν να αναφέρουν «δεν τα βάζουμε με αυτά τα γομάρια», άρα, το μόνο μέσο εξισορρόπησης του όποιου πλεονεκτήματος δίνει η σωματική ρώμη, είναι ο οπλισμός του αστυνομικού).

>Έλλειψη Σκοπευτηρίων άσκησης των Αστυνομικών. Η εκπαίδευση των αστυνομικών τόσο στη σκοποβολή και στην αποκατάσταση και βελτίωση της σκοπευτικής ικανότητας, όσο και στην ψυχολογία των ειδικών συνθηκών και στον τρόπο δράσης υπό συγκεκριμένες καταστάσεις πίεσης. Είναι επιβεβλημένο ο αστυνομικός να είναι προετοιμασμένος για καταστάσεις στις οποίες θα πρέπει να λειτουργήσει υπό πίεση και να μην του προκληθούν συναισθήματα πανικού. Οι αστυνομικοί της πρώτης γραμμής (ΔΙ.ΑΣ, ΟΠΚΕ, Άμεση Δράση κ.λπ.) πρέπει να εκπαιδεύονται και να ασκούνται καθημερινά στη χρήση του όπλου τους.

>Οι διατάξεις του Ν.3169/2003 προβλέπουν ότι ο αστυνομικός έχει δικαίωμα να κάνει χρήση πυροβόλου όπλου και ανάλογα με τον στόχο της βολής, κλιμακώνεται εκτός άλλων περιπτώσεων και σε ακινητοποίηση, όταν στόχος είναι να πληγούν μη ζωτικά σημεία του σώματος του ανθρώπου και ιδίως των κάτω άκρων αυτού (άρθρο 1 παρ.δ). Γιατί η πολιτεία δεν εφοδίασε τους αστυνομικούς της πρώτης γραμμής (ΔΙΑΣ, ΟΠΚΕ, Άμεση Δράση κ.λπ.) με ειδικά όπλα ακινητοποίησης όπως γίνεται σε πολλά άλλα σύγχρονα κράτη;

Και στο σημείο αυτό εν τάχει καταθέτουμε τους εξής εύλογους προβληματισμούς μας:

Ο συγκεκριμένος νόμος πρέπει άμεσα να αναπροσαρμοστεί και να τροποποιηθεί ώστε και να είναι σαφέστερος και να δίνει μεγαλύτερη ευελιξία κινήσεων στους αστυνομικούς.

Οι αστυνομικοί όλων των υπηρεσιών πρέπει να εφοδιαστούν με μη φονικά όπλα (non-lethal weapons).

Ο αστυνομικός απαιτείται πρωτίστως να θωρακιστεί νομικά, ώστε να μπορεί απρόσκοπτα να κάνει την δουλειά του. Στο σημείο αυτό να υπογραμμίσουμε, πως εάν αληθεύουν οι φερόμενοι ως παρόντες αστυνομικοί της ΔΙΑΣ που ήταν παρόντες στο επεισόδιο που κατέληξε στη δολοφονία του Παύλου Φύσσα είχαν χρησιμοποιήσει τα όπλα τους (ρίχνοντας προειδοποιητικές βολές στον αέρα), ή εάν ο αντίπαλος γνώριζε ότι η πιθανότητα χρήσης του εάν το περιστατικό κλιμακωνόταν, τότε ίσως ο νεαρός να ήταν ακόμη ζωντανός…

Σε κάθε περίπτωση, η φυσική παρουσία τους εκεί (σύμφωνα με όσα έχουν λεχθεί, με την ΕΛΑΣ να δίνει κάπως διαφορετική εκδοχή) αποδείχθηκε απλώς διακοσμητική και δεν οδήγησε σε αποτροπή του μοιραίου. Δεν είναι δουλειά του αστυνομικού να παρακαλάει τις ομάδες των… θερμόαιμων με παραινέσεις του τύπου «διαλυθείτε μην αρχίσω τις προσαγωγές». Εάν η εμφάνιση αστυνομικού οργάνου συνεπαγόταν κατακόρυφη αύξηση της πιθανότητας να γίνει χρήση του όπλου σε περίπτωση μη ακαριαίας συμμόρφωσης με τη διαταγή σε αυτούς που συμπλέκονταν, πολλά θα είχαν εξελιχθεί διαφορετικά.

Πηγή Defence-Point

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση