Σε τι χρησιμεύουν οι οικονομολόγοι;

Όταν το διακύβευμα είναι υψηλό, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι πολιτικοί αντίπαλοι χρησιμοποιούν ό,τι υποστήριξη μπορεί να συγκεντρώσουν από οικονομολόγους και άλλους ερευνητές. Αυτό συνέβη όταν συντηρητικοί Αμερικανοί πολιτικοί και αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσκολλήθηκαν στο έργο των δύο καθηγητών του Χάρβαρντ – Carmen Reinhart και Kenneth Rogoff – για να δικαιολογήσουν την υποστήριξή τους στη δημοσιονομική λιτότητα, σχολιάζει ο καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας του Χάρβαρντ, Dani Rodrik.

Οι Reinhart και Rogoff δημοσίευσαν μια εργασία που φαινόταν να δείχνει ότι τα δημόσια επίπεδα χρέους πάνω από το 90% του ΑΕΠ εμποδίζουν σημαντικά την οικονομική ανάπτυξη. Στη συνέχεια, τρεις οικονομολόγοι από το Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης στο Amherst έκαναν ό,τι οι ακαδημαϊκοί συνήθως υποτίθεται ότι πρέπει να κάνουμε – αναπαρήγαγαν το έργο των συναδέλφων τους και το υπέβαλαν σε κριτική.

Μαζί με ένα σχετικά μικρό σφάλμα στο φύλλο εργασίας, εντόπισαν ορισμένες μεθοδολογικές επιλογές στο πρωτότυπο έργο των Reinhart/Rogoff που έθεσαν την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων τους υπό αμφισβήτηση. Το πιο σημαντικό, αν και η συσχέτιση ανάμεσα στα επίπεδα του χρέους και την ανάπτυξη παρέμεινε αρνητική, τα στοιχεία για το όριο του 90% αποδείχθηκε αρκετά αδύναμο. Και, όπως πολλοί υποστηρίζουν, ο ίδιος ο συσχετισμός θα μπορούσε να είναι το αποτέλεσμα της χαμηλής ανάπτυξης που οδηγεί σε υψηλό χρέος, και όχι το αντίστροφο.

Οι Reinhart και Rogoff έχουν αμφισβητήσει σθεναρά τις κατηγορίες πολλών σχολιαστών, ότι προθυμοποιήθηκαν, αν όχι εκ προθέσεως, να συμμετέχουν σε ένα παιχνίδι πολιτικής εξαπάτησης. Υπερασπίστηκαν τις εμπειρικές μεθόδους τους και επιμένουν ότι δεν είναι τα γεράκια του ελλείμματος, όπως τους παρουσιάζουν οι επικριτές τους.

Η ακόλουθη καταιγίδα θόλωσε μια σωτήρια διαδικασία ελέγχου και βελτίωσης της οικονομικής έρευνας. Οι Reinhart και Rogoff αναγνώρισαν γρήγορα το λάθος του Excel που είχαν κάνει. Οι αντι- αναλύσεις διευκρίνισαν τη φύση των δεδομένων, τους περιορισμούς τους και τη διαφορά που οι εναλλακτικές μέθοδοι επεξεργασίας τους προκάλεσαν στα αποτελέσματα. Τελικά, οι Reinhart και Rogoff δεν απείχαν πολύ από τους επικριτές τους, ούτε στα αποδεικτικά στοιχεία, ούτε στις συνέπειες της πολιτικής.

Έτσι, η αισιόδοξη προοπτική σε αυτή τη διαμάχη είναι το ότι απέδειξε πως η οικονομία μπορεί να προχωρήσει με τους κανόνες της επιστήμης. Άσχετα με το πόσο αντίθετες μπορεί να είναι οι πολιτικές απόψεις τους, οι δύο πλευρές μοιράζονται μια κοινή γλώσσα για το τι συνιστά αποδεικτικό στοιχείο και -ως επί το πλείστον- μια κοινή προσέγγιση για την επίλυση των διαφορών.

Το πρόβλημα έγκειται αλλού: στον τρόπο που οι οικονομολόγοι και η έρευνά τους χρησιμοποιήθηκαν στη δημόσια συζήτηση. Η υπόθεση των Reinhart/Rogoff δεν ήταν απλώς μια ακαδημαϊκή υπεκφυγή. Επειδή το όριο του 90% είχε γίνει πολιτική βορά, η επακόλουθη κατεδάφισή του κέρδισε ευρύτερη πολιτική σημασία. Παρά τις διαμαρτυρίες τους, οι Reinhart και Rogoff είχαν κατηγορηθεί για την παροχή επιστημονικής κάλυψης σε μια σειρά από πολιτικές για τις οποίες υπήρχαν, στην πραγματικότητα, περιορισμένα αποδεικτικά στοιχεία. Ένα σαφές δίδαγμα είναι ότι χρειάζονται καλύτεροι κανόνες δέσμευσης μεταξύ των οικονομικών ερευνητών και των πολιτικών.

Μια λύση που δεν λειτουργεί χρησιμεύει στους οικονομολόγους για να προλέγουν πως οι ιδέες τους θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ή να τις καταχρώνται στον δημόσιο διάλογο και να σκιάζουν τις δημόσιες δηλώσεις τους αναλόγως. Για παράδειγμα, οι Reinhart και Rogoff μπορεί να είχαν υποβαθμίσει τα αποτελέσματά τους – όπως και έκαναν – προκειμένου να μην τα καταχραστούν τα γεράκια του ελλείμματος. Αλλά λίγοι οικονομολόγοι είναι επαρκώς προσαρμοσμένοι στο να έχουν μια σαφή ιδέα για το πώς η πολιτική θα εμφανιστεί. Επιπλέον, όταν οι οικονομολόγοι προσαρμόζουν το μήνυμά τους για να ταιριάζει με το κοινό τους, το αποτέλεσμα είναι το αντίθετο από αυτό που προορίζεται: γρήγορα χάνουν την αξιοπιστία τους.

Σκεφτείτε τι συμβαίνει στο διεθνές εμπόριο, όπου αυτή η σκίαση της έρευνας αποτελεί πάγια πρακτική. Για τον φόβο της ενδυνάμωσης των «βαρβάρων του προστατευτισμού», οι οικονομολόγοι του εμπορίου έχουν την τάση να μεγαλοποιούν τα οφέλη του εμπορίου και να υποβαθμίζουν την διανομή του και άλλα έξοδα. Στην πράξη, αυτό οδηγεί συχνά στο να παίρνουν τα επιχειρήματά τους οι ομάδες ενδιαφέροντος της άλλης πλευράς – παγκόσμιες εταιρείες που επιδιώκουν να χειραγωγήσουν τους κανόνες του εμπορίου προς όφελός τους. Ως αποτέλεσμα, οι οικονομολόγοι σπάνια θεωρούνται έντιμοι διαμεσολαβητές στη δημόσια συζήτηση για την παγκοσμιοποίηση.

Οι οικονομολόγοι όμως θα πρέπει να συνταιριάζουν την ειλικρίνεια για το τι λέει η έρευνά τους με την ειλικρίνεια για τον εγγενώς προσωρινό χαρακτήρα αυτών που περνάνε ως αποδεικτικά στοιχεία στο επάγγελμά τους. Η Οικονομία, σε αντίθεση με τις φυσικές επιστήμες, σπάνια αποδίδει σαφή και αναμενόμενα αποτελέσματα. Ένας λόγος είναι ότι κάθε οικονομικό σκεπτικό έχει σχέση με τα συμφραζόμενα, με τόσα συμπεράσματα όσα και οι εν δυνάμει πραγματικές περιστάσεις. Όλες οι οικονομικές προτάσεις είναι δηλώσεις «αν-τότε». Κατά συνέπεια, το να υπολογίσουμε ποια θεραπεία λειτουργεί καλύτερα σε μια συγκεκριμένη ρύθμιση είναι μάλλον μια τέχνη και όχι επιστήμη.

Δεύτερον, τα εμπειρικά στοιχεία είναι σπάνια αρκετά αξιόπιστα ώστε να διευθετήσουν αποφασιστικά μια διαμάχη, η οποία χαρακτηρίζεται από βαθιά διαιρεμένες απόψεις. Αυτό είναι ιδιαίτερα αληθές στην μακροοικονομία, βέβαια, όπου τα δεδομένα είναι λίγα και ανοικτά σε διάφορες ερμηνείες. Αλλά ακόμη και στην μικροοικονομία, όπου μερικές φορές είναι πιθανόν να δημιουργήσεις ακριβείς εμπειρικές εκτιμήσεις χρησιμοποιώντας τεχνικές τυχαίας επιλογής, τα αποτελέσματα θα πρέπει να επεκταθούν ώστε να εφαρμοστούν και σε άλλες ρυθμίσεις. Τα νέα οικονομικά στοιχεία χρησιμεύουν στην καλύτερη περίπτωση για να ωθούν τις απόψεις – λίγο από εδώ, λίγο από εκεί – εκείνων που έχουν την τάση να είναι ανοιχτόμυαλοι.

Σύμφωνα με τα αξιομνημόνευτα λόγια του επικεφαλής οικονομολόγου της Παγκόσμιας Τράπεζας, Kaushik Basu, «αυτό που οι εμπειρογνώμονες γνωρίζουν και οι μη ειδικοί αγνοούν είναι ότι ξέρουν λιγότερα από όσα νομίζουν ότι ξέρουν οι μη-ειδικοί». Οι συνέπειες υπερβαίνουν την υποτίμηση κάθε αποτελέσματος της έρευνας. Δημοσιογράφοι, πολιτικοί και το ευρύ κοινό έχουν την τάση να αποδίδουν μεγαλύτερο κύρος και ακρίβεια σε ό,τι οι οικονομολόγοι λένε. Δυστυχώς, οι οικονομολόγοι είναι σπάνια ταπεινοί, κυρίως δημόσια.

Υπάρχει και κάτι άλλο που το κοινό πρέπει να γνωρίζει για τους οικονομολόγους: είναι η εξυπνάδα, και όχι η σοφία, που προωθεί τη σταδιοδρομία των ακαδημαϊκών οικονομολόγων. Οι καθηγητές στα κορυφαία πανεπιστήμια διακρίνονται σήμερα όχι επειδή έχουν δίκιο για τον πραγματικό κόσμο, αλλά επειδή επινοούν ευφάνταστες θεωρητικές ανατροπές ή αναπτύσσουν μυθιστορηματικές αποδείξεις. Δεν σημαίνει ότι αυτές οι ικανότητες τους καθιστούν επίσης οξυδερκείς παρατηρητές των πραγματικών κοινωνιών και τους παρέχουν ορθή κρίση.

Πηγή project-syndicate

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση