Απoψεις

[Απόψεις][bleft]

Ελλαδα

[Ελλάδα][threecolumns]

Ευρωπη

[Ευρώπη][bsummary]

Κοσμος

[Κόσμος][grids]

Οι Έλληνες της Ανατολής στην Επανάσταση του ’21

Η Επανάσταση του 1821 αποτελεί κορυφαίο γεγονός στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία, γιατί εγκαινιάζει την αρχή μιας ολόκληρης σειράς εθνικών κινημάτων που στοχεύουν στην καταστροφή των απολυταρχικών εξουσιών. Οι φιλελεύθερες ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης, η δραστηριοποίηση των αστικών στρωμάτων και η τάση για δημιουργία εθνικών κρατών στην Ευρώπη, δίνουν νέα νομιμοποίηση στη αίσθημα για ελευθερία των Ελλήνων, το οποίο είχε προκαλέσει μέχρι τότε σειρά αντιοθωμανικών εξεγέρσεων σ’ όλο τον ελληνικό κόσμο, από τον Πόντο μέχρι την Πελοπόννησο και την Κρήτη. Ο Ιωάννης Καποδίστριας σε κείμενο του 1811 αναφέρει: «Η Γαλλική Επανάσταση και τα έκτακτα γεγονότα που μετέβαλαν τα σύνορα και τις διεθνείς σχέσεις των ευρωπαϊκών κρατών, και ένα πλήθος άλλων αιτίων, που θα ακολουθούσαν ως αποτέλεσμα, δημιούργησαν στους Έλληνες το συναίσθημα ότι αργά ή γρήγορα το πεπρωμένο τους ήταν δυνατόν να μεταβληθεί και θα μπορούσαν καποτε να αποκτήσουν πατρίδα… στην οποία θα ζούσαν με αξιοπρέπεια και ασφάλεια.» (σελ. 66, «Ελλάς», τομ. 2, εκδ. Πάπυρος.)

Η ιδιομορφία της ελληνικής περίπτωσης, σε σχέση με την ευρωπαϊκή εμπειρία ήταν το γεγονός ότι ο εκτεταμένος και πολύμορφος ελληνικός κόσμος είχε μετατραπεί σε έδρα του οθωμανικού Ισλάμ, ενώ τα αστικά του στρώματα βρισκόταν κυρίως στη διασπορά. Η ιδιομορφία αυτή δημιούργησε πολλά προβλήματα στη συνέχεια και σφράγισε με αρνητικό τρόπο την πορεία του νεαρού ελληνικού κρατιδίου. Αυτό όμως αποτελεί ένα άλλο, πολύ μεγάλο ζήτημα.

Παρότι η Επανάσταση έχει μελετηθεί σε μεγάλο βαθμό, εν τούτοις διάφορες παράμετροι που σχετίζονται με το ιδεολογικό, κοινωνικό αλλά και γεωγραφικό πλαίσιο, παραμένουν ακόμα άγνωστοι. Στις παραμέτρους αυτές περιλαμβάνεται και η συμμετοχή των Ελλήνων που κατοικούσαν στις περιοχές που χάθηκαν οριστικά για τον ελληνικό κόσμο μετά το 1922.

ΙΩΝΙΑ
Στην πλούσια ιωνική γη ο ελληνισμός ρίζωσε από τον 14ο αιώνα π.χ. Εκεί δημιουργήθηκαν τα κορυφαία πνευματικά δημιουργήματα των Ελλήνων. Ο Όμηρος, με την ποίηση, υπήρξε ο ανυπέρβλητος τραγωδός των επών του πρώιμου ελληνισμού. Εκεί αναπτύχθηκε η ιωνική φιλοσοφική σχολή, η οποία έβαλε τις βάσεις για ολόκληρη τη δυτική αιτιοκρατική σκέψη.Κατά τους σκοτεινούς αιώνες της μουσουλμανικής οθωμανικής κυριαρχίας, η Ιωνία υπήρξε χώρος μεγάλης οικονομικής και μνευματικής ανάπτυξης των Ελλήνων. Η Σμύρνη αποτελούσε το δεύτερο εθνικό κέντρο μετά την Κωνσταντινούπολη. Τα σχολεία της, όπως και αυτά των Κυδωνιών (Αϊβαλί), υπήρξαν εστίες με μεγάλη πνευματική ακτινοβολία. Η πνευματική ανάπτυξη της Ιωνίας θα εκφραστεί το 1819 με την ίδρυση τυπογραφείου στο Αϊβαλί, σε οίκημα της εκκλησίας της Παναγίας της Ορφανής. Η πρώτη του έκδοση είναι μια «Ωδή» της Ευανθίας Καϊρη και ένα στιχούργημα προς τιμήν του A. Didot. Η εκδοτική δραστηριότητα θα παύσει μετά την έκρηξη της επανάστασης και την καταστροφή της πόλης στις 3 Ιουνίου 1821.Ένας από τους κορυφαίους εμπνευστές της ελληνικής πολιτικής αναγέννησης, ο Αδαμάντιος Κοραής, ήταν Σμυρνιός. Το κίνημα της Φιλικής Εταιρείας είχε βρει γόνιμο έδαφος στην Ιωνία. Πολλοί Έλληνες της Ιωνίας έσπευσαν στην επαναστατημένη Ελλάδα για να πολεμήσουν τους κατακτητές. Οι παραθαλάσσιες ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας έδιναν σημαντική βοήθεια στους επαναστάτες, προκαλώντας την οργή των Οθωμανών.

Με αφορμή την ανατίναξη ενός οθωμανικού πλοίου από μπουρλοτιέρηδες στο λιμάνι της Ερεσσού, στα τέλη του Μαϊου του 1821, έδωσε την αφορμή για την καταστροφή του Αϊβαλιού και των 30.000 Ελλήνων κατοίκων του. Ο Δημήτρης Φωτιάδης περιγράφει ως εξής την καταστροφή της ιωνικής πόλης: «…η μισοαυτόνομη πες εκείνη πολιτεία στα Μικρασιατικά παράλια συγκέντρωσε το φθόνο και τη βουλιμία της αρπαγής του δυνάστη. Γενίτσαροι, ζεϊμπέκια, ταγκαλάκια, γιουρούκηδες άρχισαν να μαζεύονται για να τη διαγουμίσουν. Οι λάμψεις του ντελινιού της Ερεσσού στάθηκαν το σύνθημα ν’ αρχίσουν οι σφαγές. Στέλνουνε μήνυμα στο στόλο μας, που καθώς είπαμε βρισκόταν σ’ εκείνα τα νερά, να τους γλυτώσει από σίγουρο χαμό. Φουντάρουν τα καράβια μας έξω από το λμάνι του Αϊβαλιού, καθώς τα νερά του ρηχά και δεν μπορούσαν να αράξουν μέσα σ’ αυτό. Κατεβάζουν τις σκαμπαβίες και τις φελούκες τους, βάζουν σε μερικές απ’ αυτές μικρά κανόνια και τρέχουν στην ξηρά. Τους δρόμους τους διαφεντεύει κιόλας ο θάνατος, όπως οι Τούρκοι είχανε ξεχυθεί στην πολιτεία καίοντας και σφάζοντας. Τους χτυπάνε οι μαρινάροι μας και τους πισωγυρίζουν. Κι ο λαός ξεχύνεται με την αγωνία της σωτηρίας στην χυχή και τους μπόγους της προσφυγιάς στο χέρι, στις σκαμπαβίες και στις φελούκες. Φορτωμένες ως τα μπούνια, κουβαλάνε αδιάκοπα στα καράβια μας τη Ρωμιοσύνη που αποζήταγε, για μια ακόμα φορά, να βρει τη σωτηρία στη φυγή.Μα που να χωρέσουν τόσες χιλιάδες ψυχές; Σε λίγο κινδύνευαν να βουλιάξουν τα καράβια μας από το πλήθος της δυστυχίας που σωριάστηκε σ’ αυτά. Σ’ ένα μονάχα, στον «Αγαμέμνονα» του Τσαμαδού, 870 ψυχές έιχαν πλημμυρίσει το πόντε του, τους κοραδούρους του, τ’ αμπάρια του.Όσοι δεν ήταν πια τρόπος να βρούνε λίγο τόπο στα καράβια μας. Απόμειναν στην ξηρά. Οι λαντρες σφάχτηκαν, οι γυναίκες και τα παιδιά πουλήθηκαν και σύρθηκαν στη σκλαβιά και στην ατίμωση. Οι άλλοι που γλύτωσαν σκόρπισαν στα νησιά -Ψαρά. Αίγιαν, Σκύρο, Ύδρα, Σπέτσες. Μαύρη κι άραχλη η ζωή τους στον αχάριστο αγώνα να οικονομήσουν το ψωμί της προσφυγιάς. Ελευθερία, πόσο ακριβά σ’ αγοράζουν οι λαοί! Η μόνη ευτυχία τούτων των δυστυχισμένων στάθηκε, πως πολλοί απ’ αυτούς πολέμησαν το δυνάστη στεριά και θάλασσα.» (Δημήτρη Φωτιάδη, «Η Επανάσταση του ’21″, Αθήνα, εκδ. Μέλισσα, 1971, σελ. 111.)

Οι διωγμοί δεν τελείωσαν με την καταστροφή του Αϊβαλιού αλλά συνεχίστηκαν ως το Δεκέμβριο στη Σμύρνη και στο Κουσάντασι. Μεγάλος αριθμός των κατοίκων αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ιωνία και να καταφύγει στην Ελλάδα. Ως πρώτοι κάτοικοι του Πειραιά, το 1834, καταγράφονται 150 πρόσφυγες από τη Χίο και την Ιωνία. (Λ. Λεοντίδου, Πόλεις της σιωπής. Εργατικός εποικισμός της Αθήνας και του Πειραιά, 1909-1940).Το 1826 ο Σμυρνιός Ιωάννης Καρόγλου συγκροτεί στην Πελοπόννησο την «Ιώνιο Φάλαγγα». Εφεξής, ένα μέρος των Ιώνων, θα συμμετέχουν συγκροτημένα στην Επανάσταση. Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από το σχετικό δημοσίευμα της «Γενικής Εφημερίδος της Ελλάδος» στις 24 Ιουλίου 1826, συγκροτήθηκε στο Ναύπλιο δύο μήνες μετά την πτώση του Μεσολογγίου. Σκοπός της Φάλαγγας ήταν «… η εις εν σώμα ένωσις των εις την ελευθέραν Ελλάδα ευρισκομένων και υπό διαφόρους αρχηγούς διεσπαρμένων Ιώνων… δια να κατασταθώσιν ούτω χρησιμώτεροι εις τον υπέρ της ελευθερίας ιερού ελληνικού αγώνα.»

Η Ιώνιος Φάλαγγα εκστράτευσε στη νότια Πελοπόννησο για να αντιμετωπίσει τον Ιμπραήμ. Έλαβε μέρος στις μάχες του χωριού Μεχμέταγά και του Μπασαρά, όπου και διακρίθηκε. Το φθινόπωρο του ’26 πολέμησε στην Αττική. Συμμετείχε στις μάχες της Δόμβραινας, της Αράχοβας, του Διστόμου και της Ακρόπολης των Αθηνών. Το ιωνικό αυτό στρατιωτικό σώμα διαλύθηκε το 1827, μετά την αποτυχημένη εκστρατεία του Φαβιέρου στη Χίο. Οι περισσότεροι από τους άντρες του επέστρεψαν στο Ναύπλιο. Αργότερα εντάχθηκαν στις στρατιωτικές ομάδες που οργάνωσε ο Καποδίστριας.

Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους αρκετοί πρόσφυγες θα επιστρέψουν στις ιωνικές τους εστίες. (Γ. Αναστασιάδη, «Η συμβολή των Μικρασιατών εις την εθνικήν αναγέννησιν», Μικρασιατικά Χρονικά, τεύχ. 1, 1938.)

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΒΟΡΕΙΑ ΘΡΑΚΗ
Η Θράκη, με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη υπήρξε μια σημαντική κοιτίδα του ελληνισμού. Η γειτνίασή της με τις παραδουνάβιες ηγεμονίες και τη Ρωσία, καθώς και η εκτεταμένη θρακική παραλία της Μαύρης Θάλασσας μετέτρεψαν την Ανατολική και Βόρεια Θράκη σε μεγάλο αιμοδότη των αγώνων. Ο τέταρτος μυημένος στη Φιλική Εταιρεία ήταν ο Αντ. Κομιτζόπουλος από την Φιλιππούπολη. Μεγάλο μέρος των ομογενών της Οδησσού είχε θρακική καταγωγή, όπως ο Μαρασλής από τη Φιλιππούπολη και οι αδελφοί Κουμπάροι από τη Μεσημβρία. Οι παραθαλάσιες πόλεις της σημερινής Βουλγαρίας -Μεσημβρία, Αγχίαλο, Σωζόπολη, Βάρνα- στήριξαν ουσιαστικά τη Φιλική Εταιρεία. Ένα από τα σημαντικότερα Παραρτήματα της Εταιρείας υπήρξε αυτό της Αδριανούπολης.Επαναστατική κινητοποίηση παρατηρήθηκε σ’ όλο θρακικό χώρο; στις περιοχές Φιλιππούπολης, Αδριανούπολης, Βάρνας, Αγχιάλου, Σωζόπολης, Μεσημβρίας, Μάκρης, Μαρώνεις και Κεσάνης, καθώς και στα ελληνικά χωριά του κόλπου του Σάρου. Θράκες επαναστάτες κινούνταν για να προκαλέσουν μεγαλύτερη εξέγερση κατά των Οθωμανών. Στις 17 Απριλίου 1821 επαναστάτησε η Σωζόπολη. Ο μητροπολίτης Παϊσιος Πρικαίος όρκισε πολλούς επαναστάτες στον περίβολο του ναού του Αγ. Ζωσίμου. Οι Έλληνες επαναστάτες, συνεργαζόμενοι με ένοπλες βουλγαρικές ομάδες συγκρούστηκαν με τους Οθωμανούς. Η αποφασιστική μάχη δόθηκε κοντά στον ποταμό Ροπόταμο, μεταξύ Αγαθούπολης και Σωζόπολης. Οι αριθμητικά υπέρτερες δυνάμεις των Οθωμανών κατενίκησαν τους ανοργάνωτους επαναστάτες. Στις 25 Απριλίου η Σωζόπολη κατελήφθηκε από τον οθωμανικό στρατό. Οι Έλληνες πρόκριτοι μαζί με τον μητροπολίτη, απαγχονίστηκαν στην κεντρική πλατεία.

Στα μέσα του Απριλίου αποκεφαλίστηκαν στην Αδριανούπολη 26 Έλληνες πρόκριτοι, καθώς και ο άλλοτε Αδριανουπολίτης πατριάρχης Κύριλος ο ΣΤ’. Ακόμα και σε μικρά χωριά της Ανατολικής Θράκης πραγματοποιήθηκαν σφαγές. Στις αρχές του Μαϊου του 1821 παρατηρήθηκε μεγάλη επαναστατική κίνηση στην Αίνο, όταν οι Αινίτες κατέλαβαν το κάστρο και αιχμαλώτισαν την οθωμανική φρουρά. Η συμβολή της Αίνου στο ναυτικό αγώνα υπήρξε πολύτιμη, εφόσον η δύνανμή της το 1821 ανερχόταν σε 300 καράβια. Αινίτικα καράβια ενίσχυσαν τους Μακεδόνες επαναστάτες στη Χαλκιδική και στον Όλυμπο, αποκλείοντας τα παράλια της Μακεδονίας. Μετά την ανακατάληψη της Αίνου από τους Οθωμανούς, πολλοί κάτοικοι κατέφυγαν στην επαναστατημένη Ελλάδα.Στον «Ιερό Λόχο» του Αλέξανδρου Υψηλάντη είχαν καταταχθεί νέοι από τη Μεσημβρία και άλλες περιοχές της Θράκης. Συμμετείχαν στα επαναστατικά γεγονότα και έλαβαν μέρος στη μάχη του Δραγατσανίου. Ένας από τους επιζήσαντες ήταν ο εθνικός ευεργέτης Κωνστ. Ξενοκράτης από το Σαμάκοβο της Ανατολικής Θράκης. Ο Αδριανουπολίτης Γεώργιος Παπάς, διασωθείς παρότι τραυματίας, δημιούργησε στη συνέχεια εκστρατευτικό σώμα και κατάφερε να το οδηγήσει στη Νότια Ελλάδα, όπου συμμετείχε σε πολυάριθμες συγκρούσεις. Άλλοι αγωνιστές διέφυγαν μέσω Αυστρίας, από την Τεργέστη.

Σημαντικό κέντρο των Θρακών αγωνιστών υπήρξε η Ερμούπολη της Σύρου. Στην επαναστατημένη Ελλάδα, οι Θράκες μαζί με Θεσσαλούς και Μακεδόνες συγκρότησαν το στρατιωτικό σώμα των Θρακομακεδόνων με επικεφαλής τον Στέφο Βούλγαρη. Η συμβολή των φυγάδων στα επαναστατικά γεγονότα φαίνεται ότι ήταν εξαιρετικά μεγάλη. Ο Κ. Βακαλόπουλος γράφει: «Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι στο μεγάλο στρατόπεδο που είχε σχηματιστεί έξω από την Ακρόπολη στις αρχές του 1827, μόνο 1500 από τους 11.000 συνολικά άντρες κατάγονταν από τη Νότια Ελλάδα. Οι υπόλοιποι, «ίσως και μαχιμώτεροι», ήταν Ηπειρώτες, Θεσσαλοί, Μακεδόνες, Θρακιώτες, Μικρασιάτες, Επτανήσιοι και Κρητικοί.» (Κ. Α. Βακαλόπουλου, Θράκη, Ιστορία του βόρειου ελληνισμού, Θεσσαλονίκη, εκδ. Κυριακίδη, 1990, σελ. 119) αποτελεί ένα μεγαλειώδες κίνημα.

Στόχος των επαναστατών υπήρξε η συνολική απελευθέρωση του ελληνικού κόσμου.
Γράψτε τα δικά σας σχόλια
  • Blogger Σχόλια για χρήση στο Blogger
  • Facebook Σχόλια για χρήση στο Facebook

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Θα σας παρακαλούσα να είστε κόσμιοι στους χαρακτηρισμούς σας, επειδή είναι δυνατόν επισκέπτες του ιστολογίου να είναι και ανήλικοι.
Τα σχόλια στα blogs υπάρχουν για να συνεισφέρουν οι αναγνώστες στο διάλογο. Η ευθύνη των σχολίων (αστική και ποινική) βαρύνει τους σχολιαστές.
Τα σχόλια θα εγκρίνονται μόνο όταν είναι σχετικά με το θέμα, δεν αναφέρουν προσωπικούς, προσβλητικούς χαρακτηρισμούς, καθώς επίσης και τα σχόλια που δεν περιέχουν συνδέσμους.
Επίσης, όταν μας αποστέλλονται κείμενα (μέσω σχολίων ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου), παρακαλείσθε να αναγράφετε τυχούσα πηγή τους σε περίπτωση που δεν είναι δικά σας. Ευχαριστούμε για την κατανόησή σας...



Ελληνοτουρκικα

[Ελληνοτουρκικά][bleft]

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ

[Γεωπολιτική][grids]

διαφορα

[διάφορα][bsummary]

ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

[μυστικές υπηρεσίες][bleft]